Tomas Järmyr på eigne bein, men ikkje heilt åleine

AV ANDERS KRUSE // FOTO: ARNE HAUGEN
11.11.2023

Trommisen Tomas Järmyr har vore høgt og lågt og spelt på eit ukjent tal plater og i eit ukjent tal band i mange år no, men brått kom det meg for øyret at han for fyrste gong skal gje ut ei soloplate. Eg sette meg ned og prata med Tomas om kreativitet, cymbalar, og korleis det kjennest å endeleg skulle gje ut ei skive der det berre står «Tomas Järmyr». Plata kjem truleg ut mot slutten av året.

Du skal sleppe soloplate, seier du. Snakk til meg om den.

Det er ein konsert som vart spelt inn på Cinemateket i 2020 med improvisert musikk for cymbalar, heile konserten berre meg, som blir den første soloplata mi.

Du har jo jobba mykje med cymbalar. Kva er det som er så spesielt med dei i forhold til resten av trommesettet?

Folk får jo vanlegvis eit tvilsamt forhold til cymbalar ­– det er liksom det som bråkar og som ingen vil høyre på – men i det instrumentet så finst det jo veldig mykje fin klang, og om du set ein mikrofon på rett stad, så kan du få ut ekstremt mykje bassfrekvensar og få bygningar til å byrje å riste. Det tiltalar meg mykje, og så er det jo det at eg vanlegvis spelar eit instrument som er veldig utagerande. Her handlar det meir om veldig små, men hurtige rørsler for å halde resonansen i cymbalen gåande og halde tonen oppe. Det starta i utgangspunktet med at eg har ein fascinasjon for drone, ambient og noise-musikk, og har spelt mykje metall og sånt, så eg byrja å tenkje på korleis eg kunne lage lange toner og musikk som baserer seg på lang sustain – korleis kunne eg lage det på mitt instrument? Så masterprosjektet mitt på jazzlinja gjekk ut på veldig hurtige, vedvarande slag, som skapar ei langsam musikalsk framdrift.

​

Eg hadde lyst til å spørje deg om noko som kunne vore eit rart spørsmål å stille nokon andre med ein mastergrad i jazz, men tenkjer du på deg sjølv som jazzmusikar? Du har jo så mange føter i så mange leirar, så eg er nysgjerrig på kor du kjenner deg heime, sånn sjangermessig.

Nei, det har eg vel ikkje heilt funne ut av enda. Eg opplever at eg kjenner meg heime over alt og ingen stad. Metallfolka seier «du er sånn jazzmusikar», og jazzmusikarane seier «men du er jo hardcoretrommis». Og det er jo litt spennande, på eit vis, for da blir det jo slik at midtpunktet mellom alle dei er der eg høyrer heime, og der eg forsøker å vere, kan hende. Så ja, eg er jazztrommis – på papiret – og eg er jo jazztrommis og, og sjølv om eg spelar rock eller metall eller pop eller kva det skal vere, så har eg jo alltid tankegangen til ein improvisator i hovudet. Ein kan seie at det er alltid ein jazzimprovisator som meir eller mindre gjev slepp på rammeverket, så uansett kva eg spelar er eg alltid – ikkje nødvendigvis i spelestil, men i mindset – ein jazzmusiker som set opp rammer for seg sjølv.

Synest du at slike sjangermessige merkelappar er viktige?

Ikkje i det heile tatt. Eg synest det er utruleg forstyrrande å sende ut bookingmails og tenkje «ja, kva skal eg kalle dette her, då». Det er jo berre musikk. Så om dei likar det og synest at publikum skal oppleve det, så set dei det vel opp. Men no funkar det ikkje slik lenger, no er det jo oss sjølve som skal drage publikum til konsertane. Og då blir det jo slik at dei som veit kva det er, dei kjem, og dei som ikkje veit kva det er, dei må omtrent ha ein meny med allergen for å i det heile tatt vurdere å kome. Og det synst eg er noko piss, rett og slett. Så nei, eg skriv aldri kva det er for slags musikk.

Når du rører deg blant så mange stiluttrykk – det er ganske langt mellom LAFT og ZU, til dømes – synest du det finst ein balansegang mellom å vere deg, med din eigen kunstnariske integritet, eller vil du helst berre vere ein kameleon som kan gjere alt like godt?

Nei altså, kva eg vil og kva som trengst av meg er jo to ulike ting. I LAFT er eg jo fullt og heilt meg sjølv, og der det jo kameratskapen mellom meg og Håkon (Vinnogg, kjend som Vinny Villbass, red. anm.) og ein felles møteplass i den musikken som er grunnlaget for bandet. Han skreiv basically masse musikk, og så sa han til meg «ja, bli med og berre ver deg sjølv». I ZU så var det ein annan situasjon – der var det mest tidlegare materiale som eg fekk tolke sjølv, og det trefte meg rett i hjartet. Men i blant så er det slik som du seier, at nokon berre har behov for ein god trommis og ikkje mitt kunstnarlege innputt, og det er jo dritkult det også, og om det er bra folk i tillegg? Tipp topp. Og om det betalar husleiga mi? Kanon!

​

Det finst jo ein sånn trekant – bra betalt, bra folk, bra musikk.

Ja, og som oftast er det bra folk, grei musikk og drit betalt.

Er det prisen ein betalar for å lage musikk som ein liker og som ein vil uttrykkje?

Nei, det er ikkje gitt at det kostar det. Det er berre ein ide me har laga oss, om at viss du skal skape noko du liker sjølv så kjem det til å bli smerte og fattigdom og alt mogleg. Men om du lagar noko du veit at nokon andre vil ha så har du jo ei openberr kundegruppe som står klar og ventar. Og då slepp du kan hende å måtte investere så jævleg mykje over ei lengre tid for å få det til å gå. Eg plar seie at eg er tre ting: eg er kunstnar, eg er musikar og eg er trommeslagar. Og avhengig av kva eg blir bedd om å gjere så har eg lært meg at nokre gongar skal enkelte av dei stå att heime. Om eg skal i studio og berre spele oppå noko som allereie er skrive, eller eg berre skal lære meg eit programmert trommespor, ja, då treng ein korkje ein kunstnar eller ein musikar, fordi ein treng ikkje å interagere med andre. Det ein treng er ein jævleg god trommeslagar med jævleg god instrumentkjennskap som veit kva ting han skal slå på for å få fram den lyden som trengst. Og iblant trengst ein god trommis og ein god musikar som skal spele med andre folk, og iblant treng ein alle tre. Det er ei inndeling eg har gjort for å unngå å bli spist opp, rett og slett.

No har du jo vore sideman og spelt i andre meir eller mindre likeverdige samarbeid lengje, men no skal du ut som soloartist. Korleis kjennest det at no skal det berre stå «Tomas Järmyr» på ei plate?

Jo, det er jo veldig fint, det, og forsåvidt skitskummelt. Eg har jo spelt ein haug med solokonsertar opp igjennom, så det er slik sett ikkje noko nytt, men akkurat det at det er berre meg og mitt namn – den er ny. Den er jævleg ekkel, skal eg seie. Men det eg har gjort er at alle som er involvert på denne plata har ein personleg connection til meg. Det er berre folk eg kjenner – visse betre enn andre, men dei fleste veldig godt, og dei har hatt ei betydning for meg tidlegare i mitt liv. Så eg er ikkje heilt aleine. Sjølv plateselskapet er frå heimbygda mi, og er folk eg kjenner frå den tida, så alt er på eit vis close to home. Og då kjennest det greitt.

Du er ikkje heilt aleine likevel, liksom?

Nei, eg er jo ikkje det. Og så veit eg at alle synest dette er såpass bra, slik at sjølv om heile resten av verda synest det er noko jævla skit, så er det ingen av dei som har vore med på skiva som kjem til å springe og gøyme seg og spørje seg kvifor dei gjorde det. Så eg håpar at eg kan snakke for alle dei involverte når eg seier at dei kan stå for denne plata.

​

Er det viktig for deg å fornye deg musikalsk, å oppdage nye frontar, nye uttrykk?

Nei, det er faktisk ikkje viktig for meg å vere nyskapande i seg sjølv. Eg har lyst til å utforske det eg gjer så grundig og bra som mogleg, og få så mykje ut av det som eg kan. Så den prosessen i seg sjølv kjem til å tvinge fram nyskaping. Det kjem til å hende. Om du grev deg langt nok ned i eit hol, så blir du etter kvart jævleg lei av å grave, så du kjem til å grave til sida og så finne noko nytt. Men det å stikke handa ned i eitt hol, for så å ta ho opp og tikke ho ned i eit anna berre for å finne nyskaping, det ser eg ikkje vitsen i. Eg brukar å hente fram eit sitat frå Kerry King i Slayer, som vart kritisert av ein intervjuar som meinte at dei berre lagar same skiva på nytt og på nytt, at dei satt fast i eit hjørne, og eg synst svaret var så utruleg bra, for han sa «but man, I like this corner». Og om ein gjer det bra i tillegg, kva faen, kom igjen! Eg meiner, Meshuggah grev seg jo lenger og lenger ned i sitt eige hol, og det er jo det beste eg har høyrd i heile verda.

Frå mitt perspektiv så ligg det nokre reint soniske avgrensingar i eit trommesett. Korleis tenkjer du for å uttrykkje deg personleg gjennom det rammeverket trommesettet gjer deg?

Eg har spelt trommer sidan eg var to år gamal – det er den måten eg uttrykkjer meg på. Det er min palett. Eg ser ikkje nokon avgrensingar i det.

Syns du sjølv at du er kreativ?

Det spørsmålet har eg aldri fått, trur eg, om eg sjølv synst eg er kreativ. No har eg ikkje definisjonen på kreativ frå ordboka i hovudet, men om ein ser på det faktum at eg, frå tid til annan, har lukkast med å lage ting eg sjølv synst er spennande eller oppfriskande, så må vel konklusjonen vere at eg sjølv synst eg er kreativ, da.

Eg las i eit anna intervju at du ikkje skriv musikk aleine, og at det ikkje er du som kjem med dei fyrste ideane i ein skapande prosess. Synest du at du er reaksjonær eller skapande kreativ – kjem ting frå ingenstad, eller må du ha noko å gå ut ifrå?

Eg er definitivt reaksjonær i min kreativitet. Heilt klart. Til no har eg forsøkt å finne måtar å sprengje den barrieren, men så langt er eg verdilaus på å kome på ting frå scratch, fordi eg ikkje har noko behov for det. Alt som surrar rundt i hovudet mitt, det er mitt, og eg har sjeldan behov for at andre skal høyre det. Så det blir ikkje gjort noko med det, men så snart noko finst der ute, så er eg ekstremt snar til å reagere på det. Så da kan ein jo spørje seg korleis det er å spele solokonsertar, som i tillegg er improviserte? Jau, då må ein jo utmane seg sjølv litt, og forsøke å reagere på det ein høyrer i hovudet. Ikkje nødvendigvis forsøke å spele det ein høyrer i hovudet, men å reagere på det.

​

Så du har eit samspel med deg sjølv?

Nettopp. Berre fordi ein høyrer noko i hovudet så betyr det ikkje at det er akkurat det som skal ut. Det er reaksjonen på det som er interessant, så det er mi tilnærming til det. Så at eg er reaksjonær, det trur eg at alle som har spelt med meg kan skrive under på.

I kva augneblink er du deg sjølv mest? Kva tid er det minst skilje mellom den du er på innsida og den du er ute i verda, anten personleg eller musikalsk?

Musikalsk så er det jo dei cymbalkonsertane eg gjer. Det er der både eg som kunstnar, musikar, verda rundt meg og meg sjølv møtast. Det er på eit vis kjernen av alt, og det er jo derfor det er så jævleg krevjande å spele dei konsertane, sjølv når eg spelar improvisert med folk eg stolar fullt og heilt på. Personleg så veit eg da faen kva tid ein er seg sjølv mest, det må vel vere når ein søv og snorkar.

Er du religiøs?

Nei.

Finst det objektivt god eller dårleg musikk?

Nei.

Kva høyrer du på akkurat no?

Lock Up, gamal dødsmetall, dritbra.

Har du eit godt gullkorn eller anna livsvisdom du vil dele?

Nei.

Har du ei plateanbefaling til lesarane?

Ja! Demonization av Lock Up, fantastisk plate, eg kan ikkje forstå at eg høyrde ho for fyrste gong forrige veke.